De spirituele betekenis van Ronja de Roversdochter

Zoals jullie misschien wel (of misschien ook wel niet) weten, schrijf ik voor het allerleukste Nederlandse vintage boekenblog Ogma. Vorige week verscheen er een stukje van mij over Ronja de Roversdochter. Ik vind het zo'n bijzonder boek. Heel spiritueel ook, vandaar dat ik 'm hier op mijn blog ook plaats. Je kunt het boek momenteel supervoordelig voor €2 aanschaffen bij de boekhandel. En niet vergeten even een kijkje te nemen op de site van Ogma. De facebookliefhebbers vinden de pagina van Ogma hier.

Ronja de Roversdochter; stoer maar zacht

Van alle boeken van Astrid Lindgren fascineert Ronja de Roversdochter mij het meest. Hoewel het bijna ondoenlijk is om een favoriet uit haar oeuvre aan te wijzen, heeft Ronja toch wel mijn hart gestolen. Het is ook favoriet geworden van onze eerstgeborene. Zij noemt Ronja 'stoer, maar ook zacht'.

Gelaagdheid

Wat Ronja voor mij zo mooi maakt is de gelaagdheid van het verhaal. Er zit een veel diepere betekenis aan dit boek, dan alleen een spannend verhaal tussen rivaliserende roversfamilies, waarvan de kinderen vriendschap sluiten.

Noem het gepsychologiseer uit de polder, maar ik denk dat Astrid Lindgren met dit boek wilde beschrijven hoe een kind (zijzelf misschien wel) zich losmaakt van de ouders, met name de vader. Sterker nog, ik denk dat Astrid Lindgren met dit boek heeft verwerkt en verwoord hoe zij zelf de overgang van het kindzijn naar het volwassen worden heeft ervaren. Als je weet dat Astrid Lindgren op haar 18e ongepland zwanger werd en haar onbezorgde jeugd daarmee afgesloten werd, dan lees je het boek opeens in een heel ander licht. Voor mij is Ronja de Roversdochter een heel spiritueel boek!

Kloof

Het boek zit in mijn optiek vol van symboliek die daar op wijst! Als eerste is er de kloof tussen de twee burchten. Hoe letterlijk wil je het hebben?! De kloof die precies is ontstaan in Ronja's geboortenacht. Een donderslag die de burcht van Mattis in tweeën splijt. Later zal de rivaliserende Borkafamilie hun intrek in de andere helft van de burcht nemen. Dat is toch pure symboliek? Er ontstaat al een splitsing tussen vader en dochter op het moment dat het kind geboren wordt. Omdat elk kind 'zijn eigen' is. Als Ronja Birk (de zoon van de rivaliserende roversfamilie Borka) voor het eerst ziet, staan ze elk aan een kant van de kloof. Ze springen heen en weer. Daarmee zijn ze bezig om de kloof tussen hen te overbruggen.

Natuur

De natuur speelt ook een grote rol in dit boek. Wat draagt nu meer symboliek in zich dan de natuur? Ronja speelt graag en veel in haar geliefde bos. Zij is een met de natuur. Over de lente zegt ze: 'Ik voel de winter uit me wegstromen. Ik ben straks vast zo licht dat ik kan vliegen.'
Of wat dacht je van de mythische bosfiguren? De vogelheksen en de moenen. Als Ronja in haar geliefde bos speelt heeft ze momenten dat ze bang is. Dan komen de vogelheksen, die gemeen boven haar hoofd cirkelen. En als ze vast komt te zitten met haar voet in de aarde, dan zijn het de moenen, met hun holen in de grond, die aan haar trekken. Ben ik de enige die daar de symboliek van ziet? Dat als je angstig bent, je gedachten met je aan de haal kunnen gaan. En hoe je als je denkt dat je laatste uur geslagen heeft, je het gevoel hebt dat je door de aarde verzwolgen gaat worden en weer tot compost wordt?

Vader/dochter relatie

In de ogen van vader Mattis is zijn dochter Ronja alles! Geen verkeerd woord mag over 'zijn Ronja' gezegd worden. Ronja is voorbestemd om roverhoofdman te worden, maar zij denkt daar anders over. Zij heeft kritiek op het werk van haar vader, hoewel zij hem wel liefheeft. In het boek is de band met de vader heel nadrukkelijk aanwezig. De band met de moeder is meer op de achtergrond. Het verbaast me dan ook niet dat in een van Lindgrens biografieën is te lezen dat zij een sterkere band had met haar vader, dan met haar moeder.
De verwijdering tussen Ronja en haar vader is zo pijnlijk echt. 'Het deed Ronja veel verdriet dat Mattis een koppige roverhoofdman was geworden zonder een greintje verstand in zijn hoofd. Het was nu net of Birk de enige was bij wie ze in moeilijke omstandigheden haar toevlucht kon zoeken.'
Als Mattis Birk gevangenneemt, gaat Ronja in verweer. Dat neemt haar vader haar niet in dank af. Zij wil zijn dochter niet meer zijn en voor haar vader bestaat ze niet meer omdat ze het voor Birk opneemt. Zij kiest de kant van de 'vijand'. Hij ontkent het bestaan van zijn dochter. 'Ik heb geen kind'. Au!

Broer/zus liefde

Aanvankelijk zijn Ronja en Birk rivalen. Zoals hun vaders. Maar als ze een paar keer elkaars leven redden, dan verandert hun vijandschap in vriendschap. Zo zelfs dat ze elkaars broer en zus worden. Maar die broer/zus liefde die wordt zo innig beschreven, dat het eerder de band tussen geliefden beschrijft. Als Ronja vanwege een strenge winter Birk al maanden niet heeft gezien: 'Toch wilde ze alles doen om bij Birk te komen. Ze verlangde naar hem. Ze begreep zelf niet hoe het kwam!' De ultieme afscheiding zie je als Ronja en Birk besluiten om samen in het bos te gaan wonen. Daar maken de twee een huis voor zichzelf. Hoe symbolisch wil je het hebben?

Of Astrid Lindgren het verhaal werkelijk zo bedoeld heeft, dat weet ik natuurlijk niet. Misschien lees ik dingen die er niet zijn en vul ik maar wat in. Fascinerend is het wel en ik heb in ieder geval het goed dat ik met het lezen van Ronja de Roversdochter, de schrijfster weer een beetje beter heb leren kennen.

Zien jullie ook die gelaagdheid in Ronja de Roversdochter?

Hartelijke groet,
Anita