Thuisblijfmoeder versus werkende moeder - wat is het ideaal?

De buurvrouw kwam langs om te vragen hoe ik opvang had geregeld met mijn kinderen en of ik misschien een BSO kon aanraden. Haar dochter zou binnenkort naar school gaan en ze oriënteerde zich op haar mogelijkheden.
Ik vertelde dat we geen gebruik maken van de BSO, omdat we het werk zo verdeeld hebben dat er iemand thuis is als ze van school komen.
'Wat ideaal,' zei ze.
'Och,' mompelde ik wat, 'zo ideaal voelt het niet altijd.'

Maar ik voelde wrevel in mezelf. Een wrevel die ik al voelde vanaf het begin van mijn moederschap. Toen de buurvrouw weer weg was, zat ik opeens in een opgewonden twee-gesprek met mezelf verwikkeld. Een gesprek dat ik wel vaker met mezelf had gehad. Een gesprek met al die fictieve mensen met hun ge-ja-maar over de brandende kwestie thuisblijven of gaan/blijven werken. Over wie nu een betere moeder is; de thuisblijfmoeder of de werkende moeder.

Dit vind ik altijd een geinige foto: de werkende moeder :-D  

Ik die met de kinderen langs mijn werk loop - in het weekend :-D

Innerlijke dialoog

Al heel lang wilde ik die innerlijke dialoog op papier zetten. Ik merkte dat ik me vaker kon inleven in de overwegingen van thuisblijfmoeders als van werkende moeders en dat ik het vaker voor de thuisblijfmoeder opnam. Maar ook: omdat ik er zelf erg mee geworsteld heb. Want ik heb onze verdeling van zorg en werk (man die -geleidelijk-een dag minder is gaan werken, ikzelf met een parttime baan van 20 uur en de kinderen beperkt naar opvang en niet naar de naschoolse opvang) zelf lang niet altijd als ideaal ervaren! Sterker nog, als ik had kunnen voorzien hoe ik me zou voelen of wat er allemaal op mijn pad zou komen, dan was ik liever een paar jaar helemaal thuisgebleven. Dát leek mij nou ideaal.

Het viel me nog niet mee om die innerlijke dialoog op papier zetten - vele concepten gingen aan dit stuk vooraf. Deels omdat er zoveel verschillende facetten aan zitten, deels omdat ik net steeds niet de goeie woorden kon vinden om het te omschrijven. Maar ook omdat het me soms teveel raakte.

Wat van tevoren een ideale verdeling leek, vond ik in de praktijk helemaal niet efficiënt. Dat constante geregel en geplan en afstemmen en overleggen en overdracht. Tering wat een tijd ging daar mee verloren. Vaak had ik het gevoel dat de echtgenoot en ik twee kapiteins op een schip waren, maar dat we nooit de haven uit kwamen! Vaak genoeg heb ik me afgevraagd wat er mis was met de aloude verdeling tussen mannentaken en vrouwentaken. Dan is het tenminste gewoon duidelijk en kan iedereen zijn werk doen zonder dat dat steeds opnieuw afgestemd moet worden. En daar vind ik niks ouderwets of vrouwonvriendelijks aan. Het is een taakverdeling, om tot de best werkbare situatie te komen.
Bovendien: ik voelde gewoon dat mijn taak thuis groter was dan mijn taak buitenshuis. Ach, wat nou, belangrijke baan! Wie zou mij of mijn werk daar over 25 jaar nog herinneren? Maar thuis had ik twee kleintjes en een man, die zouden mij over 25 jaar nog wel herinneren. Op zulke moment zat die betaalde baan mij behoorlijk in de weg.

En dan lieten die innerlijke dialogen met fictieve personen van zich horen.

Ja maar: je wilt toch financieel onafhankelijk zijn?!

Ik mag hopen dat mijn inbreng in mijn huwelijk net zoveel waard is als dat van mijn man! En dat dat niet afhangt van hoeveel geld de een verdient en hoeveel de ander. Ik hoop dat ik niet minder waard ben omdat ik minder salaris inbreng. Wat er verdiend wordt is ons gezamenlijk inkomen en daar leveren we allebei gezamenlijk onze bijdrage voor. Daarin zijn wij financieel afhankelijk van elkaar! Maar dat mijn inkomen lager is, wil toch hopelijk niet zeggen dat ik minder waard ben.

Ook vind ik het een motie van wantrouwen om ons gezamenlijk leven zo in te richten alsof je elk moment klaar bent voor het moment dat je uit elkaar kunt gaan.
Voor mijn gevoel ondermijn ik daarmee mijn huwelijk als ik er op die manier in sta. Je weet nooit wat het leven voor je in petto heeft, maar om nu al te leven naar wat mogelijk gaat komen, verhindert dat je je leven van nu ziet voor wat het nu waard is. Krampachtig vasthouden aan een bestaande levensstandaard, gaat ten koste van het plezier van het nu.

En trouwens, over financieel onafhankelijk gesproken: iedereen is toch afhankelijk van iedereen?! Ik geloof niet dat je ooit helemaal financieel onafhankelijk kunt zijn. Dan zou je ook huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderbijslag moeten afslaan. Kinderopvang is toch voor vrijwel iedereen onbetaalbaar als er geen tegemoetkoming zou zijn?
Dan ben je ook financieel afhankelijk, alleen niet van een partner, maar van een overheid. Misschien is dat juist wel een beetje fijn, dat je afhankelijk bent van elkaar. Dan kun je elkaar opvangen als het nodig is.

Ik zou mij best voor kunnen stellen dat thuisblijfmoeder een gevoel van verontwaardiging kunnen hebben: ze dragen dan weliswaar niet bij aan belastingen, maar ze maken ook geen aanspraak op ziektewet of werkloosheidswet.

Wat ik ook niet snap is dat de overheid bezwaren kan hebben wanneer een gezin/huishouden zichzelf kan onderhouden, ook als slechts één van de partners een baan heeft. Dan zijn er mensen die zichzelf kunnen onderhouden en is het weer niet goed!

Ja maar: je wilt jezelf toch ontwikkelen en ontplooien?!

Wie zegt dat ik me niet kan ontwikkelen door voor mijn kinderen te zorgen? Sterker nog, ik heb het ouderschap ervaren als de allergrootste ontwikkeling die ik zelf heb doorgemaakt. Ja, maar wordt je wereld niet kleiner? Nee. Gek hè, maar door te zorgen voor mijn kinderen en mijn gezin, leerde ik dat alles wat zich op grote schaal buiten ons afspeelt, rechtstreeks voortkomt uit wat zich op kleine schaal rondom huis afspeelt. Mijn innerlijke wereld werd groter en dat was vele malen leerzamer dan enige opleiding of functie die ik ooit gehad heb.

Ik voelde elke keer een enorme kriebel van verontwaardiging opborrelen als ik dit las of hoorde. En nog steeds. Het is niet bevrijdend voor vrouwen om ze te pushen een baan buitenshuis te nemen. Dan is dat gewoon een nieuw keurslijf.

Ja maar: als je uit je werk stapt dan kom je er nooit weer in?!

Ook zo'n krampachtige reactie van vooral hoger opgeleiden: het willen behouden van het niveau wat ze hebben opgebouwd. Bang om weer onderaan te moeten beginnen.
Ik denk eerlijk gezegd dat het zo'n vaart meestal niet loopt. En is dát geen stilstand? Terugkomen waar je uitgestapt bent? Het doel van het leven is niet het hebben van die betaalde baan. Werk is er om onszelf te ontwikkelen. Eerder schreef ik al eens over dat het leven zelf onze loopbaan is.

In het verlengde hiervan, hoor ik ook wel eens (wederom vooral hogeropgeleiden) dat het zo zonde is om je hersenen niet te gebruiken voor een baan, maar thuis voor de kinderen te zorgen. Dus lager en middelbaar opgeleiden zijn alleen goed voor de opvoeding van kinderen? Waar de hoger opgeleiden dan vervolgens weer commentaar op hebben omdat ze hun kind niet goed begeleiden?

Het grootbrengen van kinderen is een leerzame en eervolle taak. Ook voor hoger opgeleiden. Een eervolle taak, die overigens niet alleen aan moeders is voorbehouden, maar aan de hele gemeenschap. Kinderen zijn de basis waarop verder gebouwd wordt en dat gaat niet vanzelf.

Ja maar: het kinderdagverblijf is zo goed voor de ontwikkeling?!

Misschien komt het omdat ik een tweeling heb en dat alles net even anders werkt of ingewikkelder is, maar ik heb geen enkele toegevoegde waarde ervaren van de 4 jaren kinderdagverblijf. Kan ook niet beweren dat mijn kinderen er schade van op hebben gelopen, behalve dan dat ze opeens gingen gillen aan de etenstafel en dat ze opeens hun hemd niet meer bij de onderbroek in wilden, omdat de leidster dat stom vond. (En bedankt leidster…. ) Ik vond het altijd maar onzinnig om het kinderdagverblijf zo op te hemelen. Want wat doen ze nou eigenlijk op zo'n KDV: ze zorgen ervoor dat kinderen in een zo huiselijk mogelijke omgeving kunnen opgroeien. Nou, noem me raar hoor, maar dan kan je kinderen net zo goed thuis laten opgroeien, toch?! Als het leven thuis het voorbeeld is waarop KDV-en zich baseren, dan is er toch niks op tegen om kinderen thuis op te laten groeien?!

Domestic Life

Ja maar: je bent toch meer dan alleen moeder. Ben jij geen betere moeder als je werkt?!

Die uitspraak bezorgt me nog altijd de kriebels. Nee. Ik ben altijd moeder, waar ik ook ben. Ik ben niet een betere moeder als ik werk. Sterker nog, ik heb vaak gedacht dat ik een betere moeder was geweest als ik niet had gewerkt. Dus. Ik ben hoogstens een betere werknemer sinds ik moeder ben. Ik heb hier al eens eerder iets over gezegd.

Ik zie ook wel voordelen voor een betaalde baan, daarover lees je hier.

Ja maar: je wilt toch participeren in de maatschappij?!

Wie zegt dat een huisvrouw niet participeert? Telt het alleen als je deelname meetbaar is aan de afgedragen belasting? Mag hopen van niet! En bovendien: je maakt altijd deel uit van de maatschappij. Ook als je aan de spreekwoordelijke zijlijn staat. Een arbeidsongeschikte maakt ook deel uit van de maatschappij. We zijn een geheel, als samenleving. Dat is toch het hele principe van SAMENleven?

Ook vind ik de overheid ook nog wel eens dubbel in haar boodschap: we worden opgeroepen meer te mantelzorgen, meer oog te hebben voor elkaar, maar in welke tijd dat moet gebeuren staat er niet bij, want vrouwen moeten vooral ook aan het werk.

Ja, maar wil je dan niet iets voor jezelf?!

O ja, ik wilde dolgraag wel iets voor mezelf! Maar werken voor de baas valt niet echt in die categorie. Het was razend druk met de kinderen thuis, van 's morgens vroeg tot 's avonds laat in touw. Tussen waken en slapen had ik 15 minuten voor mezelf. Toch voelde die tijd met de kinderen als tijd voor mezelf. Als zinvolle tijd. Tijd voor mezelf vond ik niet in een baan buitenshuis. Dat is echt een stokpaardje voor hoger opgeleiden merk ik. Die kunnen zich gewoon niet voorstellen dat je al die vergaderingen, werkgesprekingen, beleidsplannen en ander kantoorgeneuzel even niet zo wezenlijk belangrijk vindt voor de toekomst van de mensheid.

Misschien dat als ik een ander beroep dan secretaresse had gehad, ik er een ander gevoel bij had gehad. Het werk van een secretaresse lijkt tenslotte wel verrekte veel op het werk van een huisvrouw.  Dat heb ik wel vaak gedacht; stel dat ik fysiotherapeute was geweest, of nagelstyliste of in een hondentrimsalon werkte, dan had ik ook eens een andere rol gehad.
Maar ik werkte als secretaresse en ik zorgde thuis voor personen die zelf niks konden en op kantoor ook nog een keer. Het was echt geen kwestie van 'even iets voor mezelf' of 'even Anita zijn en niet alleen maar moeder'.  Het was allemaal meer van hetzelfde. Mijn rol bleef altijd gelijk. Dat probeer je dan een keer uit te leggen aan de mensen, maar je stuit tegen zo'n muur van onbegrip dat je het verder maar laat.

Van dit soort momenten kon ik geen genoeg krijgen!

Zingeving

Ik heb ontdekt dat het uiteindelijk allemaal neerkomt op zingeving. Je kunt voor elke keuze een reeks argumenten vinden die het onderbouwen. Je kunt even zoveel argumenten vinden om de keus van een ander af te keuren. Maar uiteindelijk gaat het er om of de keuze voor jou Zin heeft. Zin met een hoofdletter, als in wat wezenlijk is voor jou. Er is niet één ideale oplossing. Ik ken vrouwen die gestopt zijn met werken toen er kinderen kwamen. Soms omdat het kon of omdat het zo liep. Soms omdat de kinderen extra zorg nodig hadden. Maar ik ken ook vrouwen die eerst thuis waren, maar juist zijn gaan werken omdat ze een kind hadden dat extra zorg nodig had. Ik ken vrouwen die weloverwogen thuisbleven voor de kinderen en zich vervolgens gevangen voelden in hun situatie, vanwege de financiële gevolgen van hun verdeling. Of de steun niet kregen van hun partner. Maar ik ken ook vrouwen die zijn blijven werken en zich daarin gevangen voelden.

Van tevoren dacht ik dat het ideaal zou zijn om de zorg min of meer gelijk te verdelen, onder invloed van de heersende ideeën en omdat het in mijn aard zit om dingen gelijk te verdelen. Maar ik merkte dat ik dat in de praktijk helemaal niet zo ideaal vond. Het merkte dat ik mijn werk de meest zinloze tijdsbesteding vond die ik kon bedenken, vooral de eerste jaren had ik dat heel sterk. Want, het hield me alleen maar af van Echt Belangrijke zaken: mijn kinderen, mijn gezin. Maatschappelijk gezien had ik het dus ideaal, maar vanuit mezelf zag ik er de zin - de toegevoegde waarde - er niet van in.

Als ik van tevoren had geweten wat er allemaal op me af zou komen en hoe ik het moederschap zou ervaren, dan had ik een andere koers ingezet. Maar dat is helaas niet zo gelopen en het is een stil verdriet, waar ik niets aan kan veranderen. Ik heb het best haalbare er uitgehaald, maar nee, ideaal vond ik het niet.

Het enige wat ik kan doen is het nu opschrijven en hopen dat ik kan laten zien dat er in de keuze tussen thuisblijven en werken zo ontzettend veel nuances zitten. Dat het geen keuze van of/of is. En ook geen definitieve keuze. Hopelijk kan ik hiermee een ander het gevoel geven dat ze zich gehoord voelen en zich niet zo alleen voelen staan in hun opvatting.

Warme groet,
Anita

Leuk artikel voor erbij: Intermediair; van kantoorstress naar ambachtelijke voldoening. Deze mensen snap ik helemaal!

Ps: dit allemaal gezegd hebbende, zou je denken dat ik helemaal geen voordelen zie van een betaalde baan. Maar die zie ik ook wel degelijk. Mijn hersenspinsels daarover lees je hier.