Zelf eten maken; waarom zou je?!

Met al het gemaksvoedsel dat ons aangeboden wordt hoeven we feitelijk niet veel zelf meer te doen. Pasta sauzen zijn al gemengd, de blokjes kaas al gesneden, de pizza’s al gebakken, de slagroom zit al in een spuitbus en de soep al in een blik.
Dus waarom zouden we ons op het bewerkelijke pad van brood bakken, bouillon trekken, hazelnootpasta draaien of tomaten kweken begeven?!

Eten zelf maken is toch voor arme sloebers die het zich niet kunnen veroorloven om hun werk uit te besteden? Dat is toch voor ongeschoolden die niet door hebben dat een ander het werk al voor ze gedaan heeft?!

Toch, er gebeurt iets met je wanneer je de producten die je kant en klaar koopt, zelf gaat maken.

Ik kookte altijd redelijk standaard. Aardappels, groente, vlees en the occassional nasi en bami en andere wereldgerechten. Maar ik was wel heel erg gewend aan het gebruik van pakjes en zakjes. Mix voor macaroni en nasi. Potje chicken tonight, pakje knorr burrito’s. Een deel van wat ik kocht was wel biologisch, maar dat waren vooral voorkeursproducten zoals pindakaas of diksap.

Tijdens mijn zwangerschap voelde ik steeds meer de noodzaak van goede voeding. Toen onze dochters werden geboren ging ik pas echt anders met ons eten aan de slag. Ik heb er ontzettend veel van geleerd. Wat voor mij begon als een manier om te bezuinigen op onze boodschappen en om suiker en toevoegingen te vermijden bleek véél meer veranderingen te brengen dan ik vooraf had kunnen voorzien.

Dit is wat ik geleerd heb van zelf eten maken:

• Mijn kennis van producten is enorm gegroeid. Niet alleen de namen van de verschillende soorten groenten en fruit, maar ook hoe ik ze kan verwerken. Ook leerde ik over de verschillende voedingswaarden. Over vetten, suikers, vitamines. Over verwarmende groentes en verkoelende groentes.

• Ik heb meer geleerd over seizoensgroenten en -fruit. Ik denk dat elk seizoen ons precies geeft wat wij in die tijd van het jaar nodig hebben. Daardoor ben ik sceptisch over power foods. Ja, avocados’ zijn gezond, maar is het noodzakelijk om deze het hele jaar te eten (en dus te verbouwen en te verschepen). Ik denk dat in het algemeen de natuur en de seizoenen ons precies de groenten en fruit geven die we nodig hebben. Dat er in de zomer volop fruit groeit is omdat we het in dat jaargetijde nodig hebben. In de herfst oogsten we verwarmende groenten zoals pompoen of pastinaak en wortels. Deze groenten hebben we nodig in het koude seizoen. Als ik het heb over power foods dan bedoel ik vooral de enorme hoeveelheden exotische producten die in power food dieëten worden gegeten. De producten an sich zijn inderdaad gezond, maar we hoeven ze - naar mijn bescheiden mening - niet in enorme hoeveelheden elke dag te eten.

• Ik heb geleerd om te koken in plaats van recepten te volgen. Doordat ik een grotere kennis kreeg van producten leerde ik ook waarin ik ze kon verwerken. Het maakt me vindingrijker in het koken. Ook leerde ik kooktechnieken. Over snel verhitten en langzaam garen. Over wanneer je een ei toevoegt aan je beslag en wat het met je beslag doet als je lang of kort mixt. Uiteindelijk gaat koken veel meer om technieken in combinatie met het juiste gereedschap en de beste ingrediënten, dan om bijzondere ingrediënten of culinaire hoogstandjes.

• Alles wat uit de fabriek komt kun jij ook zelf maken. Voedselfabrikanten ondermijnen je zelfredzaamheid. Ze laten je geloven dat er allerlei geheime ingrediënten aan te pas komen, dat hun producten uniek zijn volgens een speciaal procedé. Maar uiteindelijk zijn het de fabrieken die namaken wat onze voorvaderen en -moederen  zelf maakten. Dit is een van de grootste inzichten die ik gekregen heb. Je leeft met het idee dat wat de fabriek maakt heel speciaal en ingenieus is. Maar toen ik producten zelf ging maken – terug naar de basis – zag ik het opeens van de andere kant: de mens was er eerst met zijn gerechten; de fabrikanten maakten het na voor ons gemak. Vervolgens wilde de mens steeds meer en ging de fabrikant goedkopere grondstoffen gebruiken om aan de vraag te voldoen.

• Ik gooi minder weg; want ontzettend zonde van alle moeite die er gestoken is in het verbouwen, verpakken en verschepen van ons voedsel.

• Je wordt bewuster van de voedselketen en de rol die jij daarin kunt spelen. Door eten zelf te maken, door losse ingrediënten te kopen, leer je waar je eten vandaan komt. Je probeert om zelf kruiden te kweken, je probeert om wat groente te verbouwen, je haalt je fruit bij een kweker om er jam van te maken. Je krijgt appels of stoofperen van een kennis. Je leert de mensen kennen die jouw eten verbouwen en er komt een besef van het daadwerkelijke werk dat er voor nodig is om eten van het land bij jou thuis te krijgen. Een bepaalde achteloosheid over eten verdwijnt. Ik heb veel meer besef en waardering gekregen voor degene die mijn groente verbouwd en die mijn vlees fokt. De boeren komen in opstand omdat zij aan alle kanten klem zitten; door afnemers die voor een dubbeltje op de eerste rang willen en de overheid die grootschaligheid stimuleert en hen afhankelijkheid houdt van subsidies. Als eindgebruiker kan ik veel meer betekenen dan ik vroeger gedacht had. Als ik mijn groenten, fruit, vlees en eieren lokaal koop en niet meer dan wat ik nodig heb, dan komt mijn geld dichter bij de bron terecht.

• Ik heb meer waardering gekregen voor de vakmensen die het origineel maken. De banketbakker die gevuld speculaas met echte amandelspijs maakt. De imker die zelf bijen houdt en honing verwerkt, de pastamaker die verse pasta maakt. De kweker die kruiden en planten kweekt. Ik weet nu hoeveel tijd ermee gemoeid gaat, hoe belangrijk goede grondstoffen zijn, wat de prijs is van goede grondstoffen en dat dit de prijs bepaalt.

Lees hier wat ik schreef over Gezondheid volgens de ayurveda

• Ik heb geleerd dat je bijna álles van groente kunt eten. Niet alleen de sappige delen bijvoorbeeld. Maar alles is bruikbaar of eetbaar. Om bouillon mee te trekken tot en met de schillen van uien aan toe, om wol mee te verven.

• Mijn smaak is veranderd. Smaakversterkers zorgen er voor dat je soep uit blik herkenbaar smaakt, vertrouwd, altijd hetzelfde. Wanneer je zelf soep gaat maken, smaakt het elke keer net iets anders. Je leert daardoor je eigen smaak kennen en ontwikkelen.

• Mijn geur is veranderd. Ik herken verschillende geuren in een gerecht. En als ik buiten loop waaien geuren van (wilde) kruiden en bloemen in mijn neus. Geuren die ik vroeger niet rook.

• Je hebt niet veel nodig om een maaltijd op tafel te zetten. Met een basis aan rijst, pasta of aardappelen kun je eindeloos combineren met groenten van het seizoen. Het hoeft ook niet elke dag van de week een volwaardige maaltijd te zijn volgens de schijf van 5, het mag echt wel een dagje wat summierder zijn.

Ik heb allerlei producten zelf gemaakt, van heel moeilijk naar heel makkelijk. Soms maakte ik het mezelf ook té moeilijk. Sommige vaardigheden – zoals brood bakken – krijg ik maar moeilijk onder de knie en sommige gaan mij heel makkelijk af. Het was voor mij een kwestie van experimenteren. Gaandeweg heb ik een repertoire aan eenvoudige, voedzame zelfmaak-gerechten opgebouwd en inmiddels kost het mij nog maar heel weinig tijd.
Probeer te ontdekken wat voor jou werkt. Mijn enthousiasme ging soms met me aan de haal en dan haalde ik mezelf meer werk op de hals dan noodzakelijk, dus ik zou aanraden om te kijken naar wat je nu kant-en-klaar koopt en uit te zoeken hoe je dit zelf kunt maken. Dit kan variëren van sladressing tot aan sultana’s. Van ontbijtgranen tot wijn. Van pitabroodjes tot monchou taart.

Uiteraard hoef je niet ALLES zelf te gaan maken. Ik draai ook niet zelf pasta, koop mijn bladerdeeg kant-en-klaar en maak cake met de mix van koopmans. Kijk naar wat je wel kunt aanpassen.

Wat ook verschil maakt is de tafel dekken met zorg en aandacht. Een fijn tafellaken, borden zonder hoeken er uit. Het maakt ook al een heel verschil als je kant-en-klaar-gekocht niet op tafel zet in het plastic bakje waarin het verkocht is, maar het overdoet in een schaaltje. Dat geeft al een heel ander gevoel aan tafel en is leuk om voor je gasten te doen.

Eten is aandacht. 

Een bijpassend artikel om te lezen is 'De omgang met ons voedsel is compleet doorgeslagen'. in het AD.