Collectief Minimalisme

foto via canva.com

Opruimen leidt tot onverwachte nieuwe inzichten. Je gaat verbanden zien die je eerst nog niet zag. Eerst over je eigen handelen. Over je struikelblokken. Over je eigen gevoel voor wat zinvol is. Over waar je valkuilen liggen. 

Naarmate je meer en meer opruimt, verandert je houding ten opzichte van alles om je heen. Eerst je relatie met spullen. Dan de relatie met jezelf. De relatie met je naasten. Relatie tot alles. Je neemt je vriendenkring onder de loep. Je koopgedrag. Het gedrag van de overheden en autoriteiten.

Je gaat niet alleen je eigen leven beter begrijpen, maar je gaat ook zien wat jouw handelen doet met je leefomgeving. Alle meuk die je kocht is ergens op deze wereld geproduceerd. Meestal in lage lonen landen. Door mensen in niet zo toffe omstandigheden. En dan voelt het opeens wel heel respectloos als je ziet hoeveel wegwerpartikelen er door je handen gaan. Je wordt je bewuster van hoe jouw eten geproduceerd wordt en hoe de aarde wordt uitgeput en vervuild. Op de een of andere manier is het dan jouw korte geneugten niet meer waard. Ik hoor en lees het van eigenlijk alle mensen die eenvoudiger, opgeruimder en minimalistischer leven; zij willen een duurzamer leven. 

Collectief Minimalisme

De laatste tijd komt telkens de term Collectief Minimalisme bij me op. 

Er is denk ik een verschuiving nodig van wat we op individueel niveau kunnen doen, naar een gezamenlijk - collectief - doel. 

Met opruimen en minimaliseren beginnen we in eerst instantie voor onszelf. Omdat we onze spullen als ballast ervaren. In je eentje kun je al heel veel minderen. Eerst denk je dat je zaken écht niet kunt missen, maar gaandeweg kom je erachter dat je meer kunt missen dan je dacht. Ik had bijvoorbeeld nóóit kunnen denken dat ik mijn boeken en boekenkast weg zou doen. Boeken, die gaven me altijd zoveel plezier. Ik hoefde maar een foto of een film te zien van huizen met boekenkasten en dan werd ik er al blij van. Mijn hart maakte een sprongetje bij de werkkamers van auteurs en al die schrijfinspiratie om hen heen. Maar in de praktijk werd mijn boekenverzameling mij een last. Al die boeken van anderen bleken niks toe te voegen aan mijn fantasie. Ik bleek er best goed zonder te kunnen en nog steeds onuitputtelijke fantasie te hebben. 

Waar je in je eigen leven kunt opruimen is een heel belangrijk begin. Veel mensen zijn bezig om te minderen. Zonder de individuele inzet komt er ook geen collectief. Toch, hoe frappant is het dat er zóveel over global warming, smeltende ijskappen, stikstofuitstoot en klimaatdoelen wordt gesproken, maar dat over de hele linie alles nog steeds op groei is ingericht. 

Ook duurzaamheid is een commercieel concept geworden. Hoeveel zonnepanelen, warmtepompen, elektrische auto’s, papieren rietjes, apps tegen voedselverspilling, kleding van biologisch katoen moet er nog geproduceerd worden voordat we door hebben dat duurzaamheid gewoon een vorm van consumentisme is geworden? 

Wat als onze consumptiegedreven en op groei gerichte samenleving een trauma-reactie is? Een collectieve trauma reactie. Wij willen nooit meer tekortkomen. Maar door de westerse expansiedrift komen andere landen in de knel. Of eigenlijk denk ik nog liever: het zijn niet de landen die in de knel komen, maar dat deel van moeder aarde. Waardevolle delfstoffen die voor inferieure of luxe-artikelen of zelfs wegwerpartikelen gebruikt worden. En ons afval? Ons afval komt overal terecht. Alles wat ooit geproduceerd wordt, wordt uiteindelijk afval.

Relational Life Therapy. 

Onlangs las ik het boek Wij (Us) van dr. Terrence (Terry) Real*. Ik las het omdat ik meer wilde weten over hoe je in een lange relatie elkaar kunt blijven vinden, ondanks de ballast die je allebei meedraagt. En ook omdat ik opvallend veel las over (echt)scheidingen, waarbij de stellen eigenlijk niet zo goed konden duiden waarom ze uit elkaar wilden. ‘De koek is op’. ‘We leven als broer en zus’. Of juist dat de ene partij heel stellig was en het voor de andere partij als donderslag bij heldere hemel kwam. Dat allemaal bij elkaar zette me aan het denken en aan het zoeken naar antwoorden. Ik had het gevoel dat er een les voor ons allemaal in zat. 

Hoe wonderlijk was het dan om te lezen hoe Terry Real in zijn boek het verband legt tussen liefdesrelaties en global relaties. Hij schrijft over het belang van het herstellen van de onderlinge relatie. Niet alleen richten op de relatie met onszelf. Hij noemt het Relational Life Therapy. Verplaats de focus van het individu-gerichte denken, naar het collectieve. Naar het herstellen van dat wat ons ongezien allemaal verbindt. In de eerste plaats de band met onszelf, maar met als doel om het gemakkelijker te maken voor anderen om te herstellen. Dus niet uit individualisme. In groepen, waar steun is, daarin is herstel vele malen makkelijker, dan afgesneden van ‘de rest’. 

“We leven in een anti-relationele, narcistische maatschappij, en de kapitalistische competitie (als de een wint, verliest de ander) is daar eeuwenlang de essentie van geweest.”

Er moet een verschuiving komen. De aarde is er voor jou! Niet in de zin om jezelf iets toe te eigenen, maar in de zin dat je mag ontvangen wat de aarde geeft. Niet meer nemen dan wat je nodig hebt én iets ervoor teruggeven. Net zoals dat je je partner niet kunt toe-eigenen, maar dat je mag ontvangen wat hij/zij te geven heeft. 

De laatste tijd probeer ik voorbeelden te verzamelen van waar collectief minimalisme veranderingen ten goede kan brengen. Of waar ik al een glimp van collectief minimalisme zie verschijnen. Het is nog een work in progress, hopelijk volgen er meer voorbeelden. 

Bijvoorbeeld: Ik lees regelmatig ervaringen van mensen die spullen gekocht hebben via Vinted en niet gekregen hebben wat hen beloofd is. ‘Kan ik hier nog iets aan doen?’ Is dan de vraag. 

En dan gaat het bijvoorbeeld om een pakket kinderkleding van €10. Een deel van de tips gaan erover dat je het moet melden, dat het bedrog is, dat als je het meldt de verkoper het geld niet krijgt. Maar waar hebben we het nu eigenlijk over? Je was in eerste instantie niet van plan om het volle pond te betalen, je dacht een voordeeltje gevonden te hebben en dan blijkt het tegen te vallen. Het valt €10 tegen. Is het echt nodig om op je strepen te staan en die €10 terug zien te krijgen?

Ik zie hier gelukkig wel een kentering; steeds vaker komen op deze vragen reacties als: neem je verlies. Weer wat van geleerd, volgende keer beter opletten. 

Het leven zit nu eenmaal niet zo in elkaar dat je voor alles genoegdoening krijgt. Je goed laten voorlichten als consument is beslist een goeie zaak. Maar je kunt niet het onmogelijke verwachten. 

Misschien is dit uiteindelijk nog niet eens een goed voorbeeld, maar ik ben ook nog wat zoekende hierin. Ik wil er wel mee aangeven dat ik denk dat het nodig is om steeds meer bewuster te worden van wat het betekent als we alles gecompenseerd willen krijgen. Ik denk dat we als mensheid een gezamenlijk andere houding nodig hebben ten opzichte van hoe we het gewend waren. Ons vaker afvragen: wat voegt het toe? Wat voegt het toe als ik tientallen keer over en weer mail om genoegdoening te krijgen voor €10? Is de aarde ermee gediend? Als het niet voor onszelf is, dan wel voor de generaties na ons. 

“Leer je kinderen wat harmonie, disharmonie en herstel is, ook al hebben je eigen ouders dat waarschijnlijk niet gedaan. Bewapen ze met vaardigheden, rust ze uit met kennis.”

Tot zo ver mijn gedachtes over een zoiets ongrijpbaars als het collectief. Mijn dank is groot dat je dit met geduld hebt willen lezen. 

Warme groet, 

Anita

*de link naar het boek van Terrence Real is een affiliatelink. Mocht je hier iets bestellen, dan ontvang ik een kleine vergoeding. Het stelt mij in staat om verder te lezen en te verdiepen. 

Als je je inschrijft voor mijn nieuwsbrief, dan ontvang je ongeveer 1 keer per maand een mail met inspiratie en bemoediging.