Medelijden met de suikerbiet

Afgelopen jaar betrapte ik mezelf erop dat ik medelijden kreeg met de suikerbiet. Wat kon die arme suikerbiet er tenslotte aan doen dat wij massaal zijn suiker in de ban deden. Hij was immers als biet geboren en niet als suiker! Het was de mens die er suiker van ging maken. Was dat nou de bedoeling geweest van moeder natuur, dat het nut van de suikerbiet was om hele continenten van suiker te voorzien?! Was het überhaupt de bedoeling van moeder natuur dat de suikerbiet alleen nut zou hebben als uitgekookt (vrij letterlijk) product en zo sterk bewerkt tot suikerkorrels dat het in niets meer leek op het oorspronkelijke gewas?! Ik kon er niks aan doen, maar ik vond het zielig. Ik kreeg medelijden met de suikerbiet.

Moeder natuur weet namelijk meestal heel goed wat ze doet. Ze moet vast een andere bedoeling gehad hebben, toen ze de suikerbiet liet groeien. Dus kwam bij mij de vraag: wat deden wij met de suikerbiet vóórdat we het gingen verbouwen voor de suikerproductie?

Tot de 11e eeuw werd er in West-Europa geen suiker gegeten. Maar zo’n suikerbiet, die groeide toen al wel. Frank en vrij stond ‘ie daar op het veld (of in het bos?) tussen de rode bieten - familie - waarschijnlijk. Zich niet bewust van zijn toekomst. Zo zag ik dat voor me. Ik kan heel beeldend denken. Ik vroeg me af wat men vroeger met de suikerbiet deed? Wat maakte men daar van?

Medicinale werking

Ik leerde bijvoorbeeld dat de suikerbiet vroeger lang een medicijn geweest is bij tumors en kanker. Niet de biet zelf, maar het zaad. Dat werd in water werd gekookt en zou kankerwerende eigenschappen bevatten. Het werd onder andere bij leukemie gebruikt en kankers van de borst, slokdarm, klieren, hoofd, darmen, been, lip, long-, prostaat-, rectum, milt, maag en baarmoeder. Verder werd suikerbietsap in azijn aangeraden bij haaruitval en roos. Nicholas Culpepper [Kruidenman, botanist, apotheker, astroloog 1616-1654] beval sap van de suikerbiet aan voor hoofdpijn.

Dat maakt het voor mij zo interessant; dat een bepaald soort eten of een bepaalde gewoonte niet alleen maar ‘gezond’ of ‘ongezond’ is, maar dat er meer meespeelt. Dat het uitmaakt hoe je een gewas bewerkt hebt en welk deed je ervan gebruikt.

Recepten met suiker- en voederbiet

Ik kon op het grote web niet veel verschillende sites vinden met recepten met suikerbiet, maar ik vond wel een paar bladzijden uit 1945 bij de beeldbank van WOII. (zie link onderaan dit artikel). Met tal van manieren om suikerbiet of voederbiet te bereiden. Bietenjam, bietenbrood, kroketten (croquetten), bietenpap, bietenvla.

Ondertussen had ik wel heel veel zin gekregen om ook eens met zo’n suikerbiet te gaan koken! Gewoon, uit nieuwsgierigheid. Het mocht ook mislukken, maar ik wilde koken met een suikerbiet gewoon eens ervaren.

Ik heb geprobeerd om aan een suikerbiet te komen, maar dat is niet gelukt. Eentje meepikken van de stapels die langs het land lagen, dat was ook geen optie – alhoewel heel aantrekkelijk – dat blijft diefstal.  Toevallig werden er op de school van de kinderen voederbieten uitgedeeld en daar ging ik mee aan de slag. (De knol moest wel op een goed moment voor mij wachten, maar hij liep nog niet weg, toen ik het er eindelijk aan toe had.)

Hoewel jam en stroop en kroketten mij heel aantrekkelijk leken, besloot ik het mezelf niet te moeilijk te maken en mijn voederbiet te verwerken tot gebakken plakjes.

Hoe bereid je een suiker- of voederbiet

Ik sneed kop en kont van de knol af. Zodat het modderige gedeelte er af was en hij in de pan paste. Vervolgens bracht ik ‘m aan de kook en zette toen – geheel in de sfeer van traditionele kookmethodes – de pan in een hooikist om verder door te garen. Mijn hooikist is onze koelbox (ooit tweedehands gekocht voor €10) en een oude wollen kinderdeken.
Dat liet ik een dag en een nacht staan en toen haalde ik de biet eruit. Ik ben het met je eens; het ziet er totaal niet appetijtelijk uit! Wat ook niet appetijtelijk is, is die specifieke geur. Die komt naar mijn idee niet van de bieten, maar van de grond die nog aan de bieten zit. Als je dat gaat koken, dan krijg je die gronderige, weeïge lucht. Dat maakt de beleving niet veel beter.

Ik sneed de schil er royaal om weg en sneed de knol in plakjes.
In een kom deed ik kruidenzout met veel olijfolie. Hierbij deed ik de plakjes voederbiet en zorgde dat beide kanten goed bedekt waren met olie. Vervolgens op een stuk bakpapier op de bakplaat en in de oven op 180C of 200C. In de gaten houden wanneer het klaar is.

Nu ik het recept van 1945 weer teruglees zie ik helemaal niets over zout erover doen, dus hier was mijn eigen creativiteit aan de gang gegaan.

Het resultaat

En dan het belangrijkste: ‘was’t wat?’
Ja en nee. Ik heb er van geproefd (je ziet op de eerste foto een stukje biet waar ik een hapje uit genomen heb. In mijn herinnering was het wel lekker - beetje half krokant, half zacht -  maar had ik teveel zout gebruikt. Overigens beweren mijn kinderen dat ik gezegd heb dat ik het niet lekker vond. Dus we leven een beetje in verschillende belevingswerelden :-). Verder had ik geen klandizie voor dit superleuke experiment en is het uiteindelijk in de kliko beland. Maar soms is het resultaat niet het belangrijkste, maar de dingen die je leert onderweg er naartoe. Ik heb in ieder geval weer veel geleerd over de herkomst van eten dat wij zo gewoon vinden.

Het verschil tussen een suikerbiet en een voederbiet

Tot slot nog even kort het verschil tussen deze twee soorten bieten. Ze stammen beide af (evenals rode biet) van de zeebiet (beta vulgaris). De voederbiet heeft een lager suikergehalte en wordt meestal als diervoeder gebruikt. De suikerbiet is wit. De voederbiet is rood/oranje.



Bronnen; Suikerwijzer
https://suikerwijzer.nl/de-geschiedenis-van-suiker/

https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/119929-de-geneeskracht-van-suikerbiet.html

https://www.erfgoedleiden.nl/schatkamer/beeldbank-wo-ii/zoeken-in-beeldbank-woii/weergave/record/layout/default?id=156aa480-26be-11e3-87e3-3cd92befe4f8

https://www.hunebednieuwscafe.nl/2017/10/verhaal-biet-suikerbiet-voederbiet-snijbiet-en-rode-biet/  

Kijk vooral ook even de aflevering van Keuringsdienst van waarde over suikerbiet en suikerriet. We zijn ons nu heel erg bewust van de negatieve effecten van suiker op onze gezondheid. Maar er speelt ook nog een moreel aspect mee. Vroeger zou ik gedacht hebben dat suikerriet een stukje beter was. Maar moreel gezien is het eigenlijk niet verantwoord om suikerriet te kopen als je ziet hoe de arbeidsomstandigheden zijn. Dan is het kopen van suiker van de suikerunie nog een betere keus.