Gezondheid is meer dan de afwezigheid van ziekte

Opruimen en zelfzorg

Opruimen heeft verrassend veel raakvlakken met zelfzorg. Dat verwacht je misschien niet wanneer je begint met het uitzoeken van je spullen, maar de zorg voor je huis komt overeen met de zorg voor jezelf. Je huis is een symbool voor je fysieke lichaam. Door op te ruimen ontwikkel je een heel nieuwe kijk op zelfzorg en op wat gezond is. 

Als je eenmaal begint met opruimen, merk je al snel dat die spullen aan meer thema’s in het leven raken. Aan verspilling van grondstoffen, aan arbeidsomstandigheden, aan dierenwelzijn, aan milieuvervuiling, aan biologisch eten, en aan het gebruik van e-nummers en hormoonverstorende stoffen. Uiteindelijk komt alles wat je doet weer uit bij jezelf. 

Hoe er in deze tijd met gezondheid wordt omgegaan is heel erg veranderd. Er komen telkens meer middelen bij waarmee we ziektes kunnen opheffen of behandelen. Apparaten of medicijnen of hulpmiddelen. Alles is er op gericht dat mensen van hun symptomen af komen. Maar het valt me op dat die behandelingen telkens verder af staan van de mens zelf. 

Volgens mij is gezondheid meer dan de afwezigheid van ziekte. 

Ik werd getriggerd om hier een stuk over te schrijven door een paar nieuwsberichten van de afgelopen weken. Eén bericht ging over een ouderenflat waar de AED’s door de huidige beheerders (van die AED’s) werden weggehaald. Een van de bewoners sprak: ‘ze spelen met onze levens!’ En ik bedacht me hoe die ontwikkeling van wat gezien wordt als goede zorg is veranderd. Het is niet het lot wat je treft met een hartaanval, maar het ontbreken van een AED. De verantwoordelijkheid voor het leven wordt bij een ander gelegd: de buurman is aan een hartkwaal gestorven omdat er geen meer AED was, en als die AED er wel was, dan was er niemand die wist hoe je ‘m moest bedienen en de gemeente heeft ook geen geld meer gestoken in het opleiden van mensen die een AED kunnen bedienen en de vereniging van huiseigenaren deed er te lang over om te beslissen wie de AED moest ophangen. Enzoverder. Zoiets. De hartstichting ging in de betreffende flat nieuwe AED’s ophangen voor een betere ‘hartveiligheid’. 

Het lijkt of mensen het steeds moeilijker vinden om met risico’s om te gaan. Of met leed om te gaan. Doordat er technisch meer mogelijk is, zijn we steeds meer bezig met het idee dat alle leed – of de dood – voorkomen of opgelost kan worden. 

Onze gezondheid wordt opgehangen aan de aanwezigheid van hulpmiddelen en aan de behandelaars. Het zelfherstellend vermogen wordt niet of nauwelijks aangesproken. Voor uitzieken is geen tijd. Wie adviezen geeft het eten van onbewerkt eten, voldoende slaap en het opbouwen van natuurlijke weerstand is – ondanks de groene hype – nog steeds een roepende in een woestijn. 

Ziek zijn moet vermeden worden lijkt het. En alle mogelijke middelen moeten daarvoor worden ingezet. 

Maar is de afwezigheid van ziekte, en het redden van levens hetzelfde als gezondheid? Individuele gezondheid en een gezonde samenleving?

Wat is een gezonde samenleving?

Met de komst van covid en de roep om vaccins lijkt de vraag van wat nu een gezonde samenleving is nog verder op scherp te zetten. Het vaccin wordt gezien als de enige manier om van een virusaanval af te komen. Ik las een ingezonden brief in de Volkskrant waarin een lezer pleit voor een verplichte vaccinatie voor heel Europa, want dan zouden we beschermd zijn voor de gevolgen van de coronapandemie. Zowel qua gezondheid en welzijn (vooral de jeugd) als op economisch vlak. 

Wordt er niet teveel heil gezien in vaccinatie? Een vaccinatie tegen covid, maakt ons niet immuun voor covid en maakt ons ook niet immuun voor andere ziekten of ander leed. Ik wil maar zeggen, dat ook als het zou lukken om covid helemaal te elimineren, dat dat geen garantie is dat we nooit meer ziek worden of ons verder leed bespaard wordt. Er is meer leed dan alleen covid. Kunnen we nog wel omgaan met tegenslagen?

Hoort ziekte en ziek zijn niet ook bij de gezondheid van de mens en bij een gezonde samenleving? Met name de manier waarop we met ziekte omgaan. Ik denk dat hoe er wereldwijd gereageerd wordt op covid een teken van deze tijd is; het willen beheersen van dat ene ‘iets’ dat ons bedreigt, waardoor het geheel van alles wat mensen ziek kan maken uit het oog wordt verloren. 

Ik denk dat het doel van het leven niet is om nooit ziek te worden. Ook het doormaken van ziekte is onderdeel van het leven. 

Oude, traditionele gezondheidsleren beschouwen ziekte als een uiting van disharmonie. Op individueel vlak, maar ook op collectief vlak. Vooral op dat tweede vlak valt denk ik nog wel wat te herstellen. 

Is het gezond dat al bijna 2 jaar telkens een beroep wordt gedaan op de samenleving om de zorg en de IC niet te overbelasten? Is het gezond dat mensen overgehaald of overtuigd moeten worden van het belang van vaccineren? Is het gezond dat we van basisschoolkinderen vragen om een mondkapje te dragen? Is het gezond dat wetenschappers die publieke bekendheid hebben zo bedreigd kunnen worden zoals ze nu worden? 

Is het een teken van gezond beleid dat de overheid haar covid-maatregelen via het bedrijfsleven invoert en door hen laat controleren? Horeca, musea en sportscholen, bioscopen, theaters, evenementen moeten QR codes controleren, maar moeten ook zodra de IC weer overbelast dreigt te raken wel als eerste sluiten. Gelukkig krijgen ze tussendoor wat zoethoudertjes toegeworpen in de vorm van coronasteun. Nu maar hopen dat die niet weer teruggevorderd wordt. 

Is het gezond dat slachtoffers van de toeslagenaffaire niet alleen door de belastinginspectie zijn getroffen, maar ook door andere ‘hulpinstanties’ alleen maar verder in de ellende zijn gestort? En is het een teken van gezonde politiek dat een kabinet die hierom is afgetreden, 9 maanden lang demissionair kan blijven en na die 9 maanden weer opnieuw mag regeren?

Is het gezond dat wanneer er een documentaire wordt gemaakt over de gevaren van (lekkende) borstimplantaten, dit aan de ene kant leidt tot een toename van vrouwen die hun implantaten laten verwijderen, maar dat het tegelijkertijd ook leidt tot een toename van de vraag naar implantaten. En is het gezond dat de zorg dit allemaal faciliteert?

Onze reguliere zorg is gebaseerd op het gegeven dat wanneer iets mogelijk is, dat die therapie of behandeling ook wordt ingezet. Het kan, dus we doen het. Ongeacht de kosten of ongeacht welke bijkomende zorg iemand nodig gaat hebben. Niet-behandelen wordt als geen optie gezien. 

Het lijkt soms wel alsof alle lijden vermeden moet worden. Alsof we het lijden steeds moeilijker zijn gaan vinden. Ik denk wel eens dat het daardoor ook moeilijker wordt voor mensen om het lijden van een ander nog te zien en om elkaar hierin te steunen. Terwijl dit in mijn ogen zo ontzettende belangrijk is voor een gezonde samenleving. 

Zeven generaties na ons

De Native Americans namen hun besluiten op basis van wat het zou betekenen voor de 7 generaties na hen. Geen ‘na mij de zondvloed’, maar telkens met de jonge generatie als basis voor de volgende generatie. Zoals we onze jonge generatie grootbrengen, dat wordt de voedingsbodem voor de generatie daarna. En dat wordt weer de voedingsbodem voor de generatie daarna. We vervuilen de wereld met ons afval en vervuilen we inmiddels ook onszelf?

Weerstand opbouwen

Aangezien de meesten van ons weinig invloed hebben op Grote Wereldse Zaken – ik in ieder geval niet – ga ik het hebben over hoe je zo goed mogelijk voor je eigen weerstand kunt zorgen. Gewoon vanuit je eigen keuken en vanuit je eigen dagelijkse leven. 

Werken aan je gezondheid kan met net zo’n klein vonkje beginnen als de wens om eenvoudiger en met minder spullen te leven. Er is iets in je leven waarvan je voelt dat het niet meer voor je werkt, iets zit je in de weg, voelt niet goed meer voor jou. Dit is het begin van verandering. Ga dit onderzoeken. Een paar jaar geleden ging ik aan de slag met mijn hooikoorts. 

Kijk hoe je je zelfhelende vermogen kunt activeren. Meestal gaat het over kleine ongemakken, die we als vervelend ervaren, maar waarmee je wel dagelijks kunt functioneren. Specialistische zorg wijs ik niet af hoor, dat blijft een groot goed om te hebben. Sommige aandoeningen overkomen ons nou eenmaal, gezondheid is in die zin niet maakbaar. Maar het werken aan de eigen balans in gezondheid en welzijn geeft een groter gevoel van zelfkennis. Je leert jezelf, je lijf, je geest, je ziel beter kennen en je leert duidelijker verschillen te ervaren in wat elk van de delen nodig heeft om in balans te komen. 

Bij deze 12 praktische tips (die je allemaal wel kent, maar waarvan het toch fijn is om er weer even aan herinnerd te worden) om je weerstand te verhogen: 

- Beweeg, ga wandelen, ga je huis van onder tot boven schoonmaken, ga dansen, fietsen, yoga

- Eet voedende maaltijden, met pure onbewerkte ingrediënten, maak je eten zoveel mogelijk zelf. Eet tot je 80% vol zit, niet tot je 100% vol zit. 

- Eet minder vlees en alleen biologisch

- Maak je financien op orde; zorg voor een buffer en los schulden af

- Let op je dag en nachtritme. Neem voldoende slaap.

- Wissel inspanning met ontspanning af

- Kom op tijd

- Gebruik verzorgingsproducten met zuivere ingredienten

- Doe dagelijks iets wat je een gevoel van zingeving geeft

- Leer iets nieuws

- Beperk je schermgebruik

- Verzorg je sociale leven, verzamel mensen om je heen die jouw goede gewoonten stimuleren. 

Laatst luisterde ik naar een interview met Dr. Gabor Maté (hij houdt zich bezig met trauma) en vertelde hij dat hij in al zijn jaren praktijk voeren en begeleiden van mensen had gezien dat er pas echt heling ontstaat wanneer mensen met hun eigen gezondheid aan de slag gaan. 

Misschien is dat wel een soort hogere taak van de mens; zorgen voor onze gezondheid? Voor lijf en geest. Werken aan onze weerstand. Weerstand om tegen virussen opgewassen te zijn, maar ook opgewassen tegen druk, drang, angst, bovenmatigheid of losbandigheid. Mee kunnen buigen met wat er op je pad komt in het leven. Niet als een bezetene alles wat akelig is proberen af te wenden, maar ook leren om te verdragen dat leed ons te allen tijde kan overkomen. 

Warme groet, 

Anita

Als je helemaal tot hier bent gekomen; dankjewel voor het lezen van mijn gedachtes over dit onderwerp. <3