Hoe geef je zin aan je leven

Boeken over de zoektocht naar zingeving in je leven, naar de zin van het bestaan, zijn er in grote getale. In de Westerse samenleving  jagen we ‘geluk’ na, maar telkens als we het even hebben, merken we dat het ook weer voorbij gaat en dan voelt het extra pijnlijk en leeg als dat geluksgevoel is weggeëbd. We zijn uit het oog verloren dat geluk slechts een onderdeel is van het hele leven. In onze diepste ellende kunnen we nog geluk ervaren. Als je op zoek bent naar meer zingeving in je leven, als je het gevoel hebt dat er meer moet zijn in het leven dan hoe je leven er nu uit ziet, dan is het boek De kracht van betekenis van Emily Esfahani Smith misschien iets voor jou. 

Een Soefi huishouden

De schrijfster is opgegroeid in Canada in een soefi huishouden. Haar ouders stelden hun huis open als gebedshuis voor spirituele zoekers. Het soefisme is de mystieke tak van de islam. Later verhuisde haar familie naar Amerika en raakten ze vervreemd van het soefisme en de bijbehorende rituelen. Maar de schrijfster zelf is altijd op zoek gebleven naar de betekenis van het leven. 

7 Wijze lessen over zingeving

In haar boek behandelt Esfahani Smith een 7 tal onderwerpen die allemaal terug te leiden zijn naar een algemeen gevoel van heelheid en zingeving. 

Mensen die zeggen dat hun leven zin heeft, hebben vaak 3 overeenkomsten; ze zien hun leven als belangrijk en waardevol – als deel van iets groters. Ze ervaren dat het leven zinvol is; en ze hebben het gevoel dat hun leven een doel heeft. 

1. De zincrisis

Het zoeken naar zingeving begint vaak met een crisis. Dat kan ontstaan door een sluimerende onvrede die jarenlang heeft geduurd en op een bepaald moment zijn grens heeft bereikt. Het kan komen door een levensveranderde gebeurtenis (in mijn geval een gecompliceerde zwangerschap en de geboorte van onze tweelingdochters). Het kan ook komen door het overlijden van een naaste, baanverlies, reorganisatie, verhuizing. Voor iedereen kan de aanleiding net iets anders zijn, maar de gemene deler is een diep gevoel van pijn, uitzichtloosheid, er niet toe doen, een onecht gevoel alsof je een acteur bent in je eigen leven. 

2. Erbij horen

Gemeenschappen zien er niet meer zo uit als 80 jaar geleden. In het Westen is het hele leven meer en meer gericht op individualisering. ‘Hier in het westen zien we individualisme en vrijheid als fundamenten van het goede leven’. [blz 64]  Toch is het verlangen van de mens om verbindingen aan te gaan met andere mensen. We willen onderdeel uit maken van een gemeenschap. Een rol vervullen binnen die gemeenschap. Zelfs een kluizenaar vervult als het ware een rol binnen een gemeenschap, omdat de kluizenaar met rust gelaten wordt. 

3. Een doel hebben

Het hebben van een levensdoel geeft je enorme rijkdom. Je neemt dit doel mee in je hele leven, in financiële voorspoed en in financiële tegenspoed. 

4. Verhalen vertellen

Het vertellen van ons levensverhaal helpt bij het verwerken van die gebeurtenis. Het helpt ook om verhalen aan onze naasten (kinderen) te blijven vertellen. Hierdoor leert de jongere generaties wat hun plek is binnen het geheel. Ze zullen karaktertrekken terugzien in de verhalen en dat zorgt er voor dat je kinderen zich gesteund voelen. 

5. Transcedentie

Dit deel gaat over hoe mensen een bovennatuurlijke ervaring kunnen hebben, waardoor ze opeens alles helder zien. Bij transcedentie voel je je helemaal opgaan in de wereld om je heen. Er is geen dierenwereld, plantenwereld en mensenwereld meer, maar je ervaart dat alles één is. Als je mediteert kun je vergelijkbare ervaringen hebben.

6. Groei

De hedendaagse psychologie gaat er vanuit dat tegenslag en trauma een mens zoveel beschadigde dat het tot niets meer in staat is. Maar in de oude (antieke) literatuur wordt geschreven dat mensen door tegenslag heen kunnen groeien naar een zinvoller bestaan. Dus i.p.v. posttraumatische stress is er ook zoiets als posttraumatische groei. 

7. Zinculturen

Het boek beschrijft een verandering die gaande is binnen onze culturen en samenlevingen. Van de individualisering beweegt het weer langzaam naar gemeenschappen en culturen die zingeving en spirituele groei belangrijker vinden dan vergaren van geld en bezit. 

Ik las het boek met heel veel herkenning. Toen ik 10 jaar geleden begon met opruimen en eenvoudiger leven, ontdekte ik al snel dat er achter deze praktische aanpak veel meer schuil ging. Ik leerde over wederkerigheid van geld en onze spullen, over het hebben van een groter levensdoel dan die betaalde baan, over het belang van verhalen vertellen  In dezelfde tijd begon ik met de opleiding spirituele psychologie en kon ik mijn ervaringen meteen beter begrijpen.

Leest niet heel toegankelijk

Wel moet ik zeggen dat het boek De kracht van betekenis niet heel toegankelijk leest. Wat taal betreft is het niet moeilijk, dat is mijn struikelblok niet, maar de teksten hebben een wat wetenschappelijke opbouw. Esfahani Smith gebruikt heel veel verwijzingen naar andere artikelen en bronnen. Dus bij elk onderzoek, boek, schrijver, artikel dat zij aanhaalt, staat een verwijzing naar de bron. Aan de ene kant denk je daardoor bij het lezen dat je niet alle informatie hebt gekregen, en dat je nog op zoek moet naar het hele verhaal. En aan de andere kant ben je de hele tijd onrustig omdat er nog zoveel meer te lezen is over dit onderwerp. 

Ze haalt bijvoorbeeld veel ervaringen aan van mensen. Als ze verwijst naar de ervaringen van een Vietnamveteraan, staat daar een verwijzingscijfer bij. Maar voor het verhaal maakt dat helemaal niet uit om te weten uit welk wetenschappelijk artikel die informatie komt. Tis niet zo alsof ik haar ga controleren bijvoorbeeld. De boodschap van haar verhaal blijft hetzelfde bedoel ik maar. Ik had liever gehad er alleen achterin het boek een lijst van bronnen was opgenomen. Dan was de tekst rustiger.

Maar ik weet uit ervaring ook dat die boeken, waarnaar verwezen wordt, op een eigenaardige manier weer op je pad komen. Op zo’n moment valt er weer een puzzelstukje op zijn plaats. Zo heb ik uit dit boek weer bevestiging gehaald van mijn eigen ervaringen. 

Groot pluspunt

Wat ik absoluut een plus aan De kracht van betekenis is dat de schrijfster het niet alleen maar laat bij het beschrijven van die 7 aspecten, maar ze laat echt zien hoe alles met alles in verbinding staat. Dat iets ogenschijnlijk kleins als het hebben van een doel, wezenlijker is voor een gevoel van zingeving dan je op het eerste gezicht zou verwachten, omdat het onderdeel uitmaakt van het geheel. 

Tot slot nog een mooie quote van Albert Camus: 

‘Gelukkig? Laten we het daar maar niet over hebben. Maar ook al is mijn leven gecompliceerd, ik blijf ervan houden. Op dit moment is er geen verschil tussen mijn leven en mijn werk. Ik doe beide tegelijkertijd met passie.’

Warme groet, 
Anita

Het boek De kracht van betekenis werd beschikbaar gesteld door Uitgeverij ten Have, waarvoor mijn hartelijke dank. Deze uitgeverij heeft heel veel leesvoer over spirituele groei. Eerder las ik Het wonder van mindfulness van dezelfde uitgever.